27 Ocak 2011 Perşembe

BUZKAŞİ: MÜCADELE VE GELENEK


Rambo filminde kahramanın Afgan mücahitlerle oynadığı bir oyun hepimizin hafızalarında yer etti. Buzkaşi oyununu 2006 Şubatı'nda Afganistan'da kanlı canlı izleme şansını yakaladım.

Kâbil’de her cuma namazından sonra Buzkaşi oynanıyor. Ama oyunların oynandığı yere girmek kolay değil. Önce ilk beş dakika boyunca kapıdaki askerlere Türkiye’den geldiğinize ve üzerinizde bomba bulunmadığına inandırmak zorundasınız.

Buzkaşi futbol sahası büyüklüğündeki bir alanda oynanıyor. Sahaya girdiğimizde atlılar ısınmaya başlamıştı. Sahadaki atların sahibi içişleri Bakanı yardımcısıydı; o henüz tribünleri şereflendirmediği için oyun başlayamıyordu. Tribünün önünde sanki hiç atlı görmemiş gibi sürekli fotoğraf çeken yabancı davetliler de var. Bakan yardımcısı teşrif ederken yabancı grup sert bir anonsla yerlerine oturtuldu. Zavallılar oyun boyunca ayağa bile kalkamadılar.

Buzkaşi, ölü bir küçükbaş hayvanın tribünün hemen önündeki daire şeklindeki alandan alınıp, sahayı bir tur dolaştıktan sonar tekrar aynı bölgeye bırakılmasına dayanan heyecan verici bir oyun. Takımlar halinde oynanabildiği gibi bireysel olarak da oynanabiliyor. Tabii herşey bu kadar basit değil. Bu oyun belki de hayatımda gördüğüm en fazla güce dayalı sporlardan biri. Oyuncular, bacakları atlar arasında ezilmesin diye çok kalın kumaşlı pantolanlar giyiyorlar. Oyunda kullanılan tek alet, atları hızlandırmak ve yer yer atlıların birbirlerinin canını acıtmak için kullandığı kırbaçlar…


Oyun, bakan yardımcısının işaretiyle başladıktan sonar tahditli bölgeye ölü hayvanı bırakan ilk atlı, bakan yardımcısından ödülünü almak için tribünlere sürüyor atını. Ödül bin Afgani (27 TL). Geleneğe gore sayı yapan her oyuncuya tribünlerden verilen ödül miktarının arttırılması gerekiyor. Oyun sonuna doğru ödül dört-beş bin Afgani’yi buluyor. Eğer tribündeki hatırı sayılır kişi sayısı yüksekse bu miktar daha da fazlalaşıyor. Sayı yapıldıktan sonra oyun keçinin tahditli bölgeden alınmasıyla yeniden başlıyor. Keçiyi yerden alan kırmızı takım oyuncusunu, bayrağa kadar karşı takımdan sadece bir kişi takip edip keçiyi elinden almaya çalışıyor. Diğerleri ise esas mücadele için bekliyorlar. İzlediğimiz oyunda kırmızı takım para ödüllerinin tamamını toplamakla kalmadı, keçiyi yeme hakkını da kazandı.


Mayıs 2006, Atlas

Hiç yorum yok: